Onnodig hoge internetprijzen - reactie Autoriteit Consument en Markt (ACM)

Reactie van ACM

De ACM kijkt op regelmatige basis breed en uitvoerig naar de ontwikkelingen in de telecommarkt, waaronder naar internetdiensten. In december van 2023 heeft de ACM een marktanalyse gepubliceerd waaruit naar voren is gekomen dat er op dit moment voldoende concurrentie is in de telecommarkt. Tegelijkertijd houdt de ACM strak vinger aan de pols en komt ze eind dit jaar met een update van deze analyse van de telecommarkt, om te zorgen dat aanbieders de beste prijs-kwaliteit blijven leveren.

Specifiek voor de markt voor vast internet ziet de ACM dat er meerdere partijen actief zijn. We zien daarnaast dat het marktaandeel van nieuwe of kleinere aanbieders groeit ten opzichte van de grotere aanbieders.Ook voor glasvezel geldt dat er sprake is van uitrol door meerdere spelers. Naast KPN zijn dat Open Dutch Fiber en Delta Fiber, die op grote schaal uitrollen. Al deze netwerken zijn open voor internetaanbieders zonder eigen netwerk. De ACM ziet ook dat er van deze mogelijkheden gebruik wordt gemaakt. Daarnaast zijn er andere spelers actief op de markt voor snel internet, zoals VodafoneZiggo.

Voor consumenten geldt dat wanneer zij gebruikmaken van de mogelijkheid om over te stappen naar een andere provider, dit ook kan leiden tot flink lagere abonnementsprijzen. Dit kan oplopen tot bedragen tot boven de 100 of 200 euro per jaar. Dat betekent dat overstappen loont. Ook kan het goed zijn voor consumenten om jaarlijks te toetsen welke internetsnelheid zij afnemen en of zij dat nodig hebben in relatie tot de prijs die zij hiervoor betalen en of er een ander aanbod voor hen beschikbaar is.

Daarmee ziet de ACM dat er keuze is voor consumenten en er voor hen een concurrerend aanbod beschikbaar is.

KPN en Ziggo hebben 75 procent van de markt in handen. Is dat niet te veel? Bij welk percentage zouden jullie ingrijpen?

De ACM heeft recent een marktanalyse uitgevoerd. De ACM ziet dat er momenteel voldoende concurrentie is in de telecommarkt en bekrachtigt haar eerdere standpunt dat verdere regulering van de markt nu niet nodig is. Wel heeft de ACM besloten de concurrentie op de markt vanaf nu elk jaar grondig te bekijken, om te zorgen dat de markt voor consumenten ook in de toekomst blijft werken. Zo wordt onder andere gecontroleerd of KPN en Glaspoort zich houden aan het toezeggingenbesluit, waarmee hun glasvezelnetwerken open staan voor verschillende aanbieders van telecomdiensten. Ook zal de ACM monitoren of de voor de komende jaren aangekondigde uitrol van glasvezel ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd door verschillende partijen. De ACM is verder alert op overnames in de telecomsector, omdat dit ook kan leiden tot een verslechtering van de concurrentiesituatie. Op dit moment zien we een breed aanbod en aanbieders die bereid zijn om hoge kortingen te geven aan nieuwe klanten. Consumenten kunnen daar gebruik van maken door (vaker) over te stappen, of te overwegen om een voordeliger aanbod te vragen bij hun huidige provider.

Klopt het dat prijzen voor internet relatief hoog zijn in Nederland door weinig concurrentie?

Dat is afhankelijk van het afgenomen aanbod. Daarbij geldt dat abonnementen met hogere internetsnelheden, vaak duurder zijn. Over het algemeen kan geconcludeerd worden dat de kwaliteit van internetdiensten in Nederland hoog is, tegen prijzen die zich in de Europese middenmoot begeven, zij het aan de bovengrens van de middenmoot. (Zie Mobile and Fixed Broadband Prices in Europe in 2021 | Shaping Europe’s digital future (europa.eu))

Waarom vonden jullie in 2018 dat Ziggo en KPN hun netwerken moesten openstellen?

In 2018 publiceerde de ACM het Wholesale Fixed Access (WFA) besluit. De ACM oordeelde toen dat KPN en VodafoneZiggo hun vaste netwerken moesten openstellen voor andere aanbieders. Destijds was er nauwelijks glasvezel uitgerold waardoor het kabelnetwerk van VodafoneZiggo het belangrijkste hoogwaardige netwerk was voor hoge internetsnelheden. Het kopernetwerk van KPN kon niet meer voldoen aan de stijgende behoefte aan hogere bandbreedtes en zou op den duur worden uitgefaseerd. Een belangrijk argument voor verplichte openstelling van het kabelnet was dat toegang tot het betere netwerk noodzakelijk was om toegangsvragers de mogelijkheid te geven om toekomstvaste diensten aan te bieden. Pas na de publicatie van het WFA-besluit in 2018 heeft KPN aangekondigd weer grootschalig glasvezel uit te rollen en zijn later Open Dutch Fiber en Delta ook van start gegaan.

Waarom heeft het College van Beroep jullie daarin ongelijk gegeven?

Daarvoor verwijs ik naar deze uitspraak: Toegangsregulering KPN en VodafoneZiggo van de baan (rechtspraak.nl) (…) Het CBb oordeelt echter dat ACM het bestaan van zo’n gezamenlijke marktmacht niet heeft bewezen. Daarmee vervalt de basis voor de aan KPN en VodafoneZiggo opgelegde regulering. (…)Zie ook onze eigen publicatie hierover inclusief zienswijze: Hoogste rechter vernietigt besluit ACM over openstellen netwerken KPN en VodafoneZiggo | ACM.nl

Waarom is het netwerk van KPN nu wel open voor concurrentie en het netwerk van Ziggo niet?

Door de grootschalige glasvezeluitrol is voor steeds meer adressen de situatie ontstaan dat niet alleen over het kabelnetwerk hoge snelheden behaald kunnen worden. De aanbieders van glasvezel geven allemaal toegang op grond waarvan consumenten ook in de toekomst voldoende keuze hebben uit verschillende aanbieders. Aangezien de glasvezeluitrol snel gaat hebben verreweg de meeste consumenten binnen afzienbare tijd een kabelaansluiting en een glasvezelaansluiting. Daardoor is kabeltoegang dan ook niet per se nodig voor voldoende keuze voor hoogwaardige internettoegang voor consumenten. Consumenten met een glasvezel- of kabelaansluiting kunnen dan relatief makkelijk overstappen als zij zien dat een andere aanbieder een voordeliger of beter aanbod heeft. Ook nu zijn er al veel consumenten die kunnen overstappen. De ACM ziet dat daar nog maar beperkt gebruik van wordt gemaakt.

In 2022 hebben KPN en Glaspoort toezeggingen gedaan over hun wholesale-prijzen en -voorwaarden. Dat was genoeg voor de ACM om niet in te grijpen op de markt. Wat waren de toezeggingen?

In haar onderzoek naar de telecommarkt heeft de ACM eerder risico’s gesignaleerd op het gebied van mededinging op de markt voor snel internet in het geval van KPN en Glaspoort. Naar aanleiding van dat onderzoek bestond het risico dat consumenten teveel zouden gaan betalen voor snel internet. KPN en Glaspoort hebben vervolgens voorstellen gedaan voor lagere tarieven en gunstige voorwaarden voor andere telecomaanbieders die diensten over hun netwerk willen leveren. Deze voorstellen zijn na consultatie in de telecomsector nog aangescherpt en vervolgens vastgesteld door de ACM. De ACM heeft dit gedaan omdat ze deze toezeggingen uiteindelijk effectiever vindt voor consumenten en bedrijven, dan het opleggen van sancties.Het Toezeggingenbesluit KPN/Glaspoort speelt een grote rol in betaalbaarheid. De tarieven die de eigenaren van glasvezelnetwerken mogen vragen aan andere internetproviders is hierdoor gemaximeerd. Uit onze berekeningen blijkt dat andere telecompartijen op basis van die tarieven de concurrentie aan kunnen met KPN maar ook VodafoneZiggo.Voor meer details, verwijs ik naar het besluit: Besluit tot bindend verklaren toezeggingen KPN en Glaspoort | ACM.nl

In 2023 mocht KPN YouFone eerst niet overnemen, in 2024 wel. Waarom? En welke rol speelde de internetmarkt in het besluit?

De ACM deed uitvoerig onderzoek naar de gevolgen van deze overname. Uit het onderzoek blijkt dat de concurrentie als gevolg van de overname niet zal verminderen omdat er geen belangrijke concurrentiekracht wegvalt en er voldoende andere aanbieders zijn die concurrentiedruk blijven uitoefenen. Specifiek voor de markt voor vast internet, geldt daarnaast dat Youfone zeer beperkt vaste internetdiensten levert.

Hoe hebben de marktaandelen van KPN en Ziggo zich in de afgelopen 10 jaar ontwikkeld?

Voor de markt voor vast internet heeft KPN over een periode van 10 jaar meer concurrentie ervaren van VodafoneZiggo. In 2013 was het marktaandeel van KPN tussen de 40-45 procent, anno 2023 was dat 35-40 procent. Voor VodafoneZiggo en voorgangers geldt dat het marktaandeel is gegroeid naar 40-45 procent nu. Beide partijen zijn in de afgelopen jaren daarnaast meer concurrentiedruk  gaan ervaren van zowel kleine partijen, als grotere partijen, die sinds enkele jaren hun marktaandeel opbouwen.