Je kind vegetarisch of veganistisch opvoeden: is dat verantwoord?

Dit is een lastige vraag om te beantwoorden, maar wel een die door ouders steeds vaker gesteld wordt, blijkt uit een gesprek met kinderdiëtist Lindsey Douven. Volgens Douven blijkt dat een nieuwe generatie ouders die zelf vegetarisch of veganistisch eet dit ook graag zou willen doorgeven aan haar kinderen. Maar vaak is nog onduidelijk wat hiervoor de beste manier is. Is een dieet zonder vlees of vis, en misschien ook zonder zuivel, zonder problemen te volgen voor kinderen?

Vegetarisch dieet zonder problemen

Volgens Douven is het altijd het allerbelangrijkste dat een kind gezond kan opgroeien. ‘Dit kan in principe ook vegetarisch of vegan, maar tekorten liggen wel snel op de loer.’ Ondanks de dreigende tekorten van belangrijke vitamines, mineralen en bouwstoffen, bevestigt Douven dat een vegetarisch dieet onder begeleiding van een diëtist vaak goed te doen is. 

Trudy Voortman, voedingswetenschapper bij het Erasmus MC en de Wageningen Universiteit, sluit zich hierbij aan. Voortman doet al langere tijd onderzoek naar plantaardige diëten bij volwassenen en kinderen en geeft aan dat een vegetarisch dieet voor kinderen prima te volgen zou moeten zijn. 

‘Voedingsstoffen die in vlees zitten zijn ook goed te halen uit andere producten in een vegetarisch dieet.’ Daarnaast geeft Voortman aan dat er ook nog vele onderzoeken lopen die kijken naar gezondheidseffecten op de lange termijn. ‘Er moet ook nog veel verder uitgezocht worden, maar een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon lijkt veel gezondheidsvoordelen te hebben. Het hangt bijvoorbeeld samen met een hogere vezelinname en een lagere inname van verzadigd vet. Het advies om in ieder geval meer plantaardig te eten wordt ook al uitgedragen in voedingsrichtlijnen.’

Voedingsstoffen mislopen bij een vegan dieet

En hoewel de eerste geluiden over een vegetarisch dieet voor jonge kinderen positief zijn, bestaat er nog wel meer twijfel over het toepassen van een veganistisch dieet op jonge leeftijd. Voortman licht toe: ‘Een volledig veganistisch dieet is wel een ander verhaal, waar verschillende standpunten over bestaan, ook bij officiële organisaties. Bij een veganistisch dieet is het moeilijker om van alle essentiële voedingsstoffen voldoende binnen te krijgen  en indien je tekorten oploopt, zijn de consequenties op jonge leeftijd groter.’ 

‘Kinderen zijn bovendien vaak moeilijke eters en het kan dan een flinke uitdaging zijn om ze alle goede voedingsstoffen te geven. Vitamines als B12 en B1 en voedingsstoffen als calcium, ijzer zijn niet of lastiger uit plantaardig eten te halen. Supplementen en verrijkte producten kunnen hier dan een oplossing bieden.’ 

‘Plantaardig voedingspatroon geschikt voor iedereen’

De twijfel die bij sommige instanties nog bestaat over een veganistisch dieet zijn bij bioloog Dennis Vink, ook wel bekend als @plantbased_dennis, ver te zoeken. Vink baseert zich daarvoor op meerdere wetenschappelijke onderzoeken die uitspreken hoe een veganistisch dieet tot minder ziektes kan leiden, het de kans op kanker vermindert en het voor een langer en gezonder leven zou kunnen zorgen.

Het meest omvattende statement dat Vink aanhaalt komt van de Academy of Nutrition and Dietetics, de zelfverklaard grootste vereniging van voedingswetenschappers en diëtisten in de wereld. Vink: ‘Deze organisatie concludeerde dat een plantaardig voedingspatroon geschikt is voor individuen in alle levensstadia, inclusief zwangerschap, borstvoedingsperiode, kindertijd, adolescentie en voor atleten. Zij gaven aan dat ook kinderen geen voedingsstoffen hoeven te missen wanneer zij geen dierlijke producten eten.’ 

Enige nuancering is hier echter wel van belang: hoewel de organisatie duidelijk maakte dat het zeker mogelijk is om zo te eten voor iedereen, wordt het niet direct geadviseerd. Je hoeft dus geen tekorten op te lopen, mits je het dieet goed uitzoekt en je voedingspatroon goed plant.  

Meer risico's verbonden aan een veganistisch dieet

En hoewel deze onderzoeken met duidelijke conclusies komen, vertelt kinderdiëtist Douven dat zij in de praktijk toch complicaties ziet bij jonge kinderen op een veganistisch dieet. ‘Er zitten nou eenmaal meer risico’s aan zo’n dieet verbonden en het is vaak lastig om genoeg voedingsstoffen binnen te krijgen als klein kind, wanneer bepaalde voedingsmiddelen geëlimineerd worden.’

‘Daarnaast blijkt ook uit onze navraag aan ouders dat het veganistische dieet dat zij hun kind voorschotelen, vaak lijkt op hun eigen dieet en daar gaat het in de meeste gevallen mis’, vertelt Douven. Een veganistisch dieet heeft namelijk wat meer voeten in de aarde, waardoor een nauwkeurigere planning van belang is om de kinderen van alle belangrijke voedingsstoffen te voorzien. 

Zo pak je dit als ouders het beste aan

Hierdoor rijst de vraag al snel hoe ouders zo’n dieet dan wel het beste aan kunnen pakken. Als het aan Douven ligt, komen ouders altijd bij een kinderdiëtist langs, wanneer zij het plan hebben om hun kind een vega(n) dieet te geven. ‘Op die manier kan goed gekeken worden wat een kind binnen moet krijgen en op welke manier alle juiste voedingsstoffen, mineralen en vitaminen in het dieet van het kind voorkomen.

Het is dus even puzzelen en meten, maar de meeste wetenschappelijke bronnen zijn er wel van overtuigd dan een veganistisch dieet mogelijk is. Wel zal dit dieet wat meer moeite kosten dan een dieet zonder restricties, omdat tekorten van vitamine B12, calcium, omega-3 en vitamine D bijvoorbeeld op de loer liggen. En je wil te allen tijde voorkomen dat een kind zich minder goed ontwikkelt doordat het belangrijke bouwstoffen mist. 

Kinderen missen al snel voedingsstoffen

En hoewel vanuit verschillende hoeken dus soms nog terughoudend gereageerd wordt op het adviseren van een compleet veganistisch dieet voor kinderen, blijkt ook een gemiddeld ‘Westers’ dieet niet aan alle eisen tegemoet te komen. 

‘Uit onze onderzoeken blijkt dat veel jonge kinderen te weinig groente en fruit eten en te veel suikerhoudende dranken binnen krijgen’ vertelt Voortman. Ook dit dieet laat dus heel wat te wensen over en gezien kinderen niet de makkelijkste eters zijn, zal het altijd een uitdaging blijven om ze zo gezond mogelijk op te voeden. 

Het laatste woord hierover is dus nog niet gezegd, maar hoe dan ook kan het geen kwaad om als ouder altijd met een kinderdiëtist te consulteren over het dieet dat je aan je kind zou willen geven. Ieder mens en ook ieder kind heeft weer behoefte aan andere voedingsstoffen en hier extra aandacht aan besteden is altijd een goed idee.